دیجیتالی شدن بخش آموزش در قزاقستان در سال 1997 با اتوماسیون، که توسعه آموزش آنلاین را نیز شامل می‌شود، آغاز شد. به دلیل اهمیت دیجیتالی شدن در بهبود رقابت‌پذیری کشور، برنامه دولتی ”قزاقستان دیجیتال“ در 12 دسامبر 2017 تصویب شد.

با توجه به محتوای این برنامه، دیجیتالی شدن پایه زیربنایی و تکنولوژیکی برای بهینه‌سازی و سرعت بخشیدن به سیاست آموزشی است. بنابراین، دیجیتالی شدن حوزه آموزش و پرورش در کشور به عنوان یک اولویت ملی شکل می‌گیرد. فناوری‌های مدرن با سرعتی پایدار وارد زندگی ما می‌شوند و ما اصطلاح ”دیجیتالی شدن“ را اغلب نه تنها در کنفرانس‌های علمی، بلکه در زندگی روزمره نیز می‌شنویم. اگرچه مردم هنوز درباره مزایا و مضرات فرایند دیجیتالی‌شدن بحث می‌کنند، اما روند پذیرش فناوری مدرن در بسیاری از استان‌ها بیشتر و شایع‌تر است. در حال حاضر اینترنت و فناوری و منابع دیجیتال در حال تبدیل شدن به ”ستون فقرات زیربنایی“ تجدید سیستم آموزشی هستند. این یک واقعیت غیرقابل انکار است که توسعه سریع علم در آینده تقاضا برای متخصصان توانمند کار با آخرین فناوری‌ها را افزایش داده و پرسنل بدون مهارت‌های تخصصی مورد نیاز نخواهند بود.

محیط آموزشی دیجیتال باید به یک فضای ارتباطی واحد برای همه شرکت‌کنندگان در روابط آموزشی تبدیل شود؛ ابزاری موثر برای مدیریت کیفیت برنامه‌ها و کارکنان آموزشی. همچنین، باید الزامات تعامل، تحرک، شفافیت، دسترسی و ارائه ابزارهای دیجیتال برای فعالیت‌های آموزشی را برآورده کند. دیجیتالی شدن ارتباط مستقیم با ارائه کمک‌های آموزشی به مدارس و دانشگاه‌ها از طریق فناوری‌های دیجیتال که قبلا در دسترس نبودند، دارد. تحولی که امروز در ارتباط با تغییرات مداوم در فعالیت‌های سازمان‌های آموزشی رخ می‌دهد، مربوط به کاربرد فناوری‌های دیجیتال نه تنها در مدیریت دانشگاه‌ها، بلکه به طور مستقیم در روند آموزشی است. تحول دیجیتال، تمام الزامات جدید را برای کیفیت منابع انسانی تشکیل می‌دهد. یادگیری آنلاین را می‌توان متمایزترین آنها دانست که شامل هر دو شکل ترکیبی یادگیری یعنی تماشای فیلم‌های سخنرانی آنلاین و سمینارها در دانشگاه و دوره‌های آنلاین مستقیم است.

دانشگاه ملی قزاقستان (الفارابی) در میان دیگر دانشگاه‌های قزاقستان در اجرای Moocها (دوره‌های گسترده آنلاین باز) در پلتفرم باز OpenEdx پیشرو است. از سال تحصیلی 2014-2015 مرکز آموزش از راه دور دانشگام ملی فارابی قزاقستان همراه با اعضای هیات علمی شروع به ایجاد Mooc کرد. V. Kashkarove استادیار گروه ترموفیزیک فنی دانشکده فیزیک و فناوری این دانشگاه برای اولین بار در سال 2015 یکی از ارائه‌دهندگان MOOCs بود. کاشکاروف به عنوان یکی از استادان برجسته دانشگاه ملی فارابی (Kaznu) اولین کلاس‌های باز خود را با عنوان ”مشکلات فیزیکی با V. Kashkarov“ برای مخاطبان گسترده آغاز کرد.

امروزه در میان مراکز علمی و دانشگاه‌های پیشرو جهان، مرسوم است که برای توسعه و اجرای دوره‌های آنلاین دانشکده‌های دانشگاه به منظور افزایش رقابت‌پذیری و محبوبیت دانشگاه، مسابقه‌ای برگزار گردد. دانشکده‌ این فرصت را دارد که دوره‌های آنلاین را در سیستم عامل‌های آموزش آنلاین ایجاد کرده و قرار دهد، از جمله دوره‌های آنلاین باز برای برنامه‌های آموزشی پایه در سیستم عامل‌های کازنو، پلتفرم ملی آموزش باز قزاقستان و سیستم عامل‌های خارجی (Coursera, edX, OpenEdu).

اکنون، اکوسیستم دیجیتال در مراکز آموزش عالی (HEIs) تقویت شده است. همه دانشگاه‌ها به سیستم عامل‌های LMS (Moodle, Univer, Platonus) و موارد دیگر متصل‌اند و از سیستم‌های حفاظت از DDoS (distributed denial-of-service)، کتابخانه الکترونیکی، گردش اسناد الکترونیکی و همچنین آزمایشگاه‌های مجازی برخوردارند. یک مدل از دانشگاه‌های دیجیتال توسعه یافته است و امسال برنامه‌ریزی شده است که این مدل را در حالت آزمایشی در محل دو دانشگاه KazNRTU به نام ک. ساتبایف و EKTU به نام دی. سریکبایو راه‌اندازی کنند.

مدل دانشگاه دیجیتال 4 جنبه اصلی را پوشش می‌دهد که عبارتند از تحول دیجیتالی فعالیت آموزشی، زیرساخت‌های دانشگاه و فناوری اطلاعات، فعالیت علمی و همچنین توسعه خدمات پلتفرم دیجیتال واحد. به منظور توسعه همکاری و استفاده از فناوری‌های آموزشی نوآورانه، مذاکراتی انجام شد و تفاهم‌های همکاری با شرکت‌های بزرگی همچون Coursera, "Huawei Technologies Kazakhstan” LLP, Binance Kazakhsta  امضا شد. آکادمی فناوری اطلاعات و ارتباطات هواوی به منظور ارائه دوره‌های معتبر هواوی بر مبنای 26 دانشگاه ایجاد شد و برنامه‌ریزی شده است تا پس از عملیاتی کردن آن، این آکادمی‌ها در 50 دانشگاه ایجاد شود. هواوی دانش‌آموزان را به دریافت گواهینامه هواوی تشویق کرده و استعدادهایی با مهارت‌های عملی را برای صنعت و جامعه فناوری اطلاعات و ارتباطات پرورش داده است. در سال 2023 به منظور اجرای برنامه‌های آموزشی در مورد فناوری‌های پایگاه داده در دانشگاه‌ها، تفاهم‌نامه‌ همکاری در ارتباط با ارائه اطلاعات بین وزارتخانه و شرکت BN KZ Technologies Ltd. امضا شد. تحت حمایت Binance  قزاقستان، حدود 350 استاد دانشکده‌های فناوری اطلاعات و ارتباطات از 22 دانشگاه، آموزش فناوری پایگاه داده را تصویب کردند. برنامه‌ریزی شده است که بیش از 40 هزار متخصص در این فناوری آموزش داده شود. به منظور توسعه همکاری و گسترش دسترسی شهروندان قزاقستانی به دوره‌های استادان برجسته خارجی، تفاهم‌نامه‌ای بین وزارت علوم و آموزش عالی، وزارت توسعه دیجیتال، نوآوری و صنعت هوافضای جمهوری قزاقستان و شرکت Coursera امضا شد.

امروزه حدود 100 دوره Coursera به زبان قزاقی و روسی ترجمه شده است، یک سازوکار حقیقی اعتباربخشی مجدد آموزش آنلاین دانشجویان اجرا شده است، بیش از 20 هزار دانشجو از 25 دانشگاه تحت دوره‌های منحصربه‌فرد Coursera آموزش دیده‌اند و یک تفاهم‌نامه همکاری بین وزرات علوم و آموزش عالی و آمازون برای مشارکت دادن دانشجویان فناوری اطلاعات در پروژه OpenSearch و کسب تجربه‌ای در سطح صنعت امضا شد.

این اولین آزمایشی است که هدف آن ایجاد پایه‌ای برای برنامه‌های آینده است. از سوی کارمندان آمازون، OpenSearch پشتیبانی خود را در قالب مستندات، ابزارها، فرایندها، جلسات به اشتراک‌گذاری دانش و غیره ارائه می‌دهد. 100 دانش‌آموز برتر در این پروژه شرکت می‌کنند.

دیجیتالی شدن دانشگاه ساتبایف

دانشگاه ساتبایف راهبردی را برای دیجیتالی شدن پیشرفت آموزش عالی در قزاقستان تعریف کرده است. میرام بگنتایو، رئیس دانشگاه ساتبایو در جلسه هیات وزارت علوم و آموزش عالی جمهوری قزاقستان در ژانویه 2023 که با هدف پیشرفت تکنولوژیکی کشور از طریق دیجیتالی شدن، علم و نوآوری برگزار شد، گزارشی را مبنی بر اقدامات مرتبط با آموزش عالی و علوم قزاقستان در سال 2023 ارائه کرد.

سخنرانی میرام بگنتایو به پروژه آزمایشی”دانشگاه دیجیتال“ در چارچوب دیجیتال‌سازی آموزش اختصاص داشت. این پروژه با هدف تشکیل یک اکوسیستم دیجیتال یکپارچه آموزش عالی کشور است که هزینه‌های مالی دسترسی به آموزش باکیفیت را برای توده‌های گسترده‌تر دانشجویان کاهش می‌دهد، بار زیرساخت‌ها را کم می‌کند و بهره‌وری دانشمندان و معلمان را افزایش می‌دهد. چنین زیرساخت دیجیتالی بر مبنای دانشگاه ساتبایف شکل خواهد گرفت که دسترسی به آن را برای همه دانشگاه‌های قزاقستان فراهم می‌کند و منابع فکری و مادی کشور را با هم ترکیب کرده و به طور متقابل آنها را تقویت می‌کند. این دانشگاه مدلی از دانشگاه دیجیتال را با فرض بر ایجاد یک زیربنای محکم برای دیجیتالی شدن را توسعه داده است، به ویژه در ارتباط با:

• تحول سیستم مدیریت فرآیند کسب‌وکار، معرفی شاخص‌های کلیدی عملکرد که پایه کارکرد پلتفرم آموزشی دیجیتال را تشکیل می‌دهند؛
• آموزش مهارت‌های دیجیتال بین-صنایع به کارکنان با در نظر گرفتن فعالیت‌های حرفه‌ای آنها

در صورت محقق شدن شرایط، دیجیتالی شدن دانشگاه موفقیت‌آمیز خواهد بود و می‌تواند مقیاس‌بندی شود. دانشگاه در حال کار برای اطمینان از ”یکپارچه‌سازی“ برنامه‌های متفاوت در یک سیستم واحد است که اطلاعات مربوط به آنچه در دانشگاه رخ می‌دهد را جمع‌آوری می‌کند. بر اساس داده‌های جمع‌آوری‌شده، مدیریت دانشگاه قادر به گرفتن تصمیمات لازم خواهد بود.

ماژول‌های دانش‌آموزان، معلم‌ها و کارفرمایان بخشی از سیستم خواهد شد که اطلاعات مربوط به افرادی که در بازار آموزش نقش ایفا می‌کنند شامل صلاحیت‌ها، مقالات پژوهشی، رتبه‌بندی‌ها، مهارت‌های زبانی، GPA یکپارچه، مهارت‌های نرم و سایر موارد را جمع‌آوری می‌کند. تعامل این ماژول‌ها باعث صرفه‌جویی در منابع دانشگاه‌ها و سازمان‌ها و تضمین روند اشتغال کارآمدتر خواهد شد.

عملکرد مهم دیگر سیستم به دلیل ماژول ”زیرساخت“ است که دسترسی شبانه‌روزی به محوطه دانشگاه دیجیتال، آزمایشگاه‌ها و فرایندهای تولید را فراهم می‌کند و در ترکیب با دوره‌های آنلاین، آموزش از راه دور موثر را فراهم می‌کند. دسترسی به دوره‌های آنلاین باز خواهد بود، تمام کاربران سیستم فرصت ارسال محتوای آموزشی خود را خواهند داشت. بنابراین، موانع آموزش عالی از بین می‌رود، تحقیقات علمی در فرایند آموزشی ادغام می‌شود و اتصال به سیستم عامل مدرسه‌ها و کالج‌ها راهنمایی شغلی اولیه را فراهم می‌کند. در نتیجه، یک دانشگاه دیجیتال انعطاف‌پذیر و سریع ایجاد خواهد شد که به طور ایده‌آل با تغییرات در بازار کار و نیازهای کارفرمایان سازگار است.

نکته

تجربه جهانی نشان می‌دهد که زمان دانشگاه‌های دشوار که بیشتر آنها در طول دوره صنعتی تشکیل شده‌اند، به سرعت در حال پایان یافتن و جایگزین شدن با پلتفرم‌های آموزشی مدرن، انعطاف‌پذیر و انطباق‌پذیر هستند.

با دستیابی به هدف ایجاد دانشگاه دیجیتال، توده‌سازی و دسترسی به آموزش عالی تضمین می‌شود، یک سیستم پشتیبانی پرسنل برای تولید به وجود می‌آید، مفهوم یادگیری مادام‌العمر اجرایی می‌شود و ادغام کشور در فضای علمی و آموزشی بین‌المللی بر اساس تعالی تحصیلی تضمین می‌شود.

آستانه قزاقستان

منابع

https://www.gov.kz/article/128171?lang=en

https://satbayev.university/en/news/satbayev-university-has-defined-a-strategy-for-digitalization-advancement-of-higher-education-in-kazakhstan